نشست پیشران های بنیادین تمدن غرب. دکتر سید آرش وکیلیان

نشست پیشران های بنیادین تمدن غرب. دکتر سید آرش وکیلیان
نشست پیشران های بنیادین تمدن غرب. دکتر سید آرش وکیلیان

نشست پیشران های بنیادین تمدن غرب. دکتر سید آرش وکیلیان بسم الله الرحمن الرحیم خلاصه نشست سیر تمدن غرب و راهبرد تمدن سازی ما ارائه دهنده: دکتر سید آرش وکیلیان 22/02/1401 تمدن غرب که در این جلسه عنوان می شود، منظور از آن تمدن غربی موجود در اروپا و آمریکاست. همچنین در این عینی ظهورات به بیشتر نگاهمان نشست ایننیست تمدن فلسفه به ناظر و است تمدن. میتوان گفت قبل از2000سال پیش، تمدن فراگیر ِ جهانی نداشتهایم و تمدنها وابسته به یک قومیت یا یک دولتمحلی بودهاند. از2000سال پیش به بعد دو تمدن جهانگستر وجود دارد. تمدن اسلامی و تمدن جدید غرب. یکی از ابزارهایتحلیلی من برای بحث تمدن، استفاده از ادبیات سیستم است. سیستم یک رویکرد کلنگر است که اجزاء را ذیل یک کل روایت میکند. یک نمونه از این مدل تحلیل، مکتب تحلیل سیستمی والرشتاین است. «تمدن»را در چارچوب تحلیل سیستمی می توان یکی از سطوح بسیار پیچیده زندگی بشری دانست که نظمی در هم تنیده از جنبه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فناورانه است که در یک بازه زمانی و مکانی خاص محقق می شود. پس از انقلاب کشاورزی بشر بتدریج وارد عصر تمدن شد و نخستین تمدن ها در بین النهرین و مصر از حدود6000سال پیش پدیدار گشت. در حالحاضر با تعبیر والرشتاین یک نظام جهانی (World System)مبتنی بر تقسیم کار سرمایه داری در کل جهان مستقر است که در ذیل آن چند تمدنمختلف با تعبیر هانتینگتون را میتوان بازشناسی کرد از جمله تمدن غرب (اروپا-آمریکا)، تمدن چین، تمدن هند و ... معمولا تمدنپژوهها، تمدن غرب را از سال1450یا1500به بعد میدانند که تمدن قرون وسطی تمام شده است. اما من با این اعتقاد موافق نیستم. در اواخر قرون وسطی دو تمدن همزمان با هم داریم. هم تمدن قرون وسطی و همتمدن مدرن.اولین طلیعه تمدن غرب را در جنگ صلیبی چهارم می بینیم کهنتایج آن منجر به رنسانس در غرب میشود.میتوان جمهوری ونیز و سپس جنوا و فلورانس را نخستین جوانه های این تمدن جدید دانست. دورهسده14و15که به رنسانسمعروف است، دوره ای است که به لحاظ فرهنگی، اومانیسم شکل میگیرد. درسده19و20کلیسا به شدت در خدمتتوسعه اومانیسم است و اساسا بسیاری از پاپها اومانیسم هستند و بهمعنایسده10،مسیحینیستند. درسده14و15طفل مدرنیته را به راحتی میتوان دید. بعد از آن درسده16و17این طفل بزرگتر میشود و مدرنیته بسط پیدا میکند. صنعت چاپ ایجاد میشود، هنرهایی به زبانملی شکل میگیرد، طبیعتگرایی توسعهپیدا میکند، کشورهای استعمارگر شکل میگیرد، حکومت های پادشاهی مطلقه ایجاد میشود. سده هجدهم بحث روشنگری اتفاق میافتد که دو نهضت ناسیونالیزم و امپریالیزم در کنار هم پیش می روند. از جهت فرهنگی شروع ماتریالیزم و به لحاظ هنری جنبش کلاسیسیزم را می بینیم. همچنین انقلاب صنعتی در اینسدهاتفاق میافتد.درسده نوزدهم به لحاظ فرهنگی ساینتیزم، ماتریالیزم و ایدهآلیزم وجود دارد. همچنین در اینسده جنبشهنری رمانتیزم رشد میکند که به نوعی مقابل کلاسیسیزم است. به لحاظ اقتصادی با امپریالیزم مواجه هستیم. در اینسده است که از جهت سطح قدرت و ثروت بین اروپا و غیر آن شکاف بزرگی شکل میگیرد. درسده بیستم امپریالیزم دچار بحران میشود و دو جنگ جهانی اتفاق میافتد و نهایتا امپریالیزم از بین میرود. در اینسده به لحاظ سیاسی با جنبش رفاه مواجههستیم و به جهت فرهنگی، جنبش پاپ وجود دارد. پیشرانهای بنیادین تمدن غرب در طی چند صد سال اخیر تمدن غرب بر اساس چند پیشران همزمان شکل گرفته و توسعه یافته است: سرمایه داری در دوره های قبل نیز اقتصاد وجود داشته است اما سرمایه نهاد اصلی اقتصاد نبوده است و زمینو نیروی انسانی نهاد اصلی بوده است.روندی از نظام اقتصادی مبتنی بر انباشت مستمر سرمایه در غرب از حدود سده14و15 ایجاد شده است که موتور محرک این تمدن می باشد.این نظام در بسط خود بتدریج نهادهایی از قبیل بانک ، شرکت، بیمه، بورس و ... را پدید آورده است وحقوقمالکیت انحصاری را بسط داده است.دولت های غربی نیز در خدمت توسعه این نظام و صیانت از آن عمل کرده اند. حتی کشورهایی نظیر شوروی نیز با اتخاذ سرمایهداری دولتی در همین مسیرگام برداشته اند. مارکس پیش بینی کرده است که سرمایه داری به عللی یک نظام خودویرانگر است و انباشت مستمر سرمایه در نهایت ناممکن خواهد شد اما انقلاب های مکرر فناوری و گسترش مستمر بازارها مانع از تحقق پیش بینی مارکس شده است. جهان گستری همیشه میل به جهانگستری وجود دارد اما جهانگستری درتمدن غرب به صورت جدیدی اتفاق میافتد. جهانگستریشان مانند فینیقیه ها است که3000سال پیشاطراف مدیترانه مستعمره درست میکردند و از طریقآنها مدیترانه را به جهات تجاری کنترل میکردند. دولت های اروپایی نیز در دنیا مستعمره هایی درست می کنند واز این طریق به جهانگستری می پردازند.به عبارت دیگراین روند در سده14و15از حوزه مدیترانه آغاز شد، سپس در عصر دریانوردی به آمریکا و جنوب شرق آسیا گسترش یافت و در عصر امپریالیزم در سده19کل جهان را دربرگرفت. با وقوع محدودیت سرزمینی در سده بیستم، دو جنگ بزرگ جهانی بر سر حوزه قدرت میان استعمارگران رخ داد که نهایتا منجربه توقف استعمار و آزادسازی سرزمین های مستعمره شد. از آن زمان تلاش هایی نظیر فضانوردی و فضای مجازی برای فعال سازی مجدد این موتور تمدنی انجام شده است. توسعه فناوری تمدن غرب قدرت خود را از فناوری اخذ می کند و مستمرا علم را در خدمت استحصال قوای طبیعت قرار می دهد. البته فناوری محدود به فناوری های سخت مهندسی نمی شود بلکه فناوری های اجتماعی در حوزه هایی نظیر اقتصاد (بانک، بورس، ...) و سیاست (دولت، مجلس و ...) نیز از ویژگیهای اصلی آن است. تقریبا هر70سال یک دور از انقلاب صنعتی موسوم به چرخه های کندرتیف باعث تحول جدی در کیفیت تولید و استخراج انواع جدیدی از نیروهای مولد می شود.اکنون نیز جهان در آستانه انقلاب صنعتی چهارم یا پنجم (بسته به نحوه دوره بندی) قرار دارد. کشورهای پیشگام در هر انقلاب صنعتی، قدرت حاکم پس از آن خواهند شد. عقلانی سازیساینتیفیک فناوری علت غایی توسعه ساینس است. اما تلقی جدید این است که فناوری باعث توسعه علم می شود. به این معنا که برای ایجاد یک فناوری جدید است که علم را توسعه می دهند. تعریف علم جدید باعلم قدیم متفاوت است. علم جدید برای استیلای بر عالم است اما علم قدیم برای شناخت عالم است. یعنی انسان در مقام خالق است،نه در مقام کاشف. تمدن غربی،جهان بینی خود را بر نظام ادراکی مبتنی بر ساینس قرار داده است و صورت های دیگر باور و ادراک نظیر دین را بمثابه امور غیرعقلانیبه حاشیهحوزهمعرفتی رانده است. نگرش ساینتیفیک که بتدریج از سده16 ظهور کرد جهان بمثابه اوبژه شناسایی تلقی می کند و به طور نظاممنددر راستای تسخیر قوای مادی آن، در پی آزمایش و تحلیل آن است. علم نیوتنی و فلسفه دکارتی مبتنی بر درکی مکانیستی از جهان توسعه یافته است که البته با توجه به پیچیدگی بسیار زیاد جهان جدید و محدودیت این شیوه ادراک در تحلیل آن، در سده بیستم رویکردهای سیستمی، تفسیری و انتقادی به عنوان شکلی کامل تر از ادراک ساینتیفیک ظهور کرده است. با این حال از حدود دهه1960با بروز نگرش پست مدرن، از اتقان و ایمان بخشی علم جدید کاسته شده و بیشتر دارای ارزش کاربردی و پراگماتیک گشته است. بورژوازی تمدن جدید غرب در قیاس با قرون وسطای اروپا بر یک طبقه شهرنشین تاجر و صنعتگر مبتنی شد. این طبقه نخست در دولتشهرهای ایتالیایی ظهور کرد و بعد از بحران طاعون سیاه و فروپاشی نظم فئودالی در اروپای غربی به کشورهایی نظیر بریتانیا، هلند و فرانسه و سپس آمریکا توسعه یافت. هر کشوری که توانست بورژوازی قدرتمندتری داشته باشد، موفق شد گوی سبقت را برباید. کشورهای شرق اروپا و اسپانیا که زمانی مقتدر بودند به علت فقدان بورژوازی نتوانستند در این رقابت هماوری کنند. بورژوازی بتدریج نظام حقوقی و سیاسی را از جهت گیری به نفع اشراف به سوی منافع طبقه متوسط سوق داد. در سده19به علت توزیع بشدت نامتقارن سرمایه، چنانکه مارکس توصیف کرده است، جامعه طبقاتی به وضعیت بحرانی رسید. اما در سده20با اتخاذ سیاست دولت رفاه، جمع وسیعی از روستاییان و کارگران به جرگه طبقه متوسط شهری درآمدند. در سال های اخیر از یک سو در غرب مجددا شکاف افزایش یافته است و از سوی دیگر در کشورهایی نظیر چین بورژوازی گسترش شدید داشته است. بحرانهای تمدن غرب از بحرانهای تمدن غرب که به یک معنا بحران نیست و جزء ذات آن است و اساسا باعث قویتر شدن آن میشود، چرخههای طبیعی اقتصاد غرب است که معمولا با جنگ همراه است.در دورههای رکود برای خارج شدن از آن باید باهم بجنگند. این جنگ های داخلی باعث قویتر شدن آن می شود به این صورت که این جنگ برای داشتن موضع برتر، هم باعث توسعه فناوری و هم باعث اصلاح نظم از طریق از بین رفتن ضعیف شده ها مثل شرکتهای ورشکسته، می شود.از بحرانهای دیگر رابطه با خدا و از خود بیگانگی است که مارکس درباره آن زیاد صحبت کرده است.این بحران ها اگر در یک دوره ای، به صورت همزمان اتفاق بیفتد میتواند کل تمدن را به هم بزند.

قسمت اول

قسمت دوم

ارائه دکتر سید آرش وکیلیان

گفتگو حاضرین نشست

نشست پیشران های بنیادین تمدن غرب. دکتر سید آرش وکیلیان
نشست پیشران های بنیادین تمدن غرب. دکتر سید آرش وکیلیان

پیوست (ها)

قسمت اول
قسمت دوم
ارائه دکتر سید آرش وکیلیان
گفتگو حاضرین نشست
بازديدکنندگان امروز: 35
کل بازديدکنندگان: 127
بازديدکنندگان صفحه: 88
بازديدکنندگان آنلاين: 1
Powered by TayaCMS